|
| |
Tytuł:
|
|
Neuostpreussen.
|
|
|
| |
Sygnatura:
|
|
|
I HA Rep. 7 A
|
|
Poziom opisu: |
zespół |
|
|
|
| |
Data początkowa:
|
|
|
|
|
| |
Data końcowa:
|
|
|
1807
|
|
Rozmiar w metrach: |
8 |
|
|
|
| |
Język dokumentów:
|
|
niemiecki
|
|
|
| |
Zawartość:
|
|
W zespole znajdują się archiwalia dotyczące zarządu nad prowincją Prusy Nowowschodnie, która powstała w północno-wschodniej części ziem III zaboru pruskiego. Akta dotyczą głownie administracji sprawami religijnymi, lennymi, wymiaru sprawiedliwości, zwierzchnictwa państwa, stanów, a także spraw administracji ogólnej, podatkowej, miejskiej itp. Źródła do historii Polski w zespole HA I Rep. 7A Neuostpreussen.
Archiwalia zespołu dotyczą zarządu nad utworzoną na ziemiach III rozbioru Polski nowej prowincji pruskiej: Prus Nowowschodnich (Neuostpreussen). Zespół podzielony jest na 60 grup rzeczowych o numeracji od 1 do 48.
1. Bestiznahme von Neuostpreussen.
1a. Archivsachen
1b. Akten der Kommission zur Übergabe von Bialystok an Russland.
1c. Białystoker Auslieferungsangelegenheiten (Fragmente).
1d. Neujahrswünsche: Einteilung der Provinz in zwei Kammerdepartements.
1e. Beschwerde gegen die Plocksche Landesrevenuenkasse
2. Huldigung.
3. Abschosssachen.
4. Adel
5. Diplomerteilungen und Standeserhoehungen.
6. Adlige, freiherrliche und graefliche Familien (alphabetisch).
7. Adoptionen der Buergerlichen.
8. Akzise und Zollsachen
9. Ueberlaeufer.
9b. Beschwerden von Bauern.
11. Bedienungssachen.
12. Bestallungen bei Regierungen.
13. Kolonisten.
14. Kriminalia und Fiskalia (Generalia)
14a. Kriminalia und Fiskalia (Specialia)
15a. ehesachen der Protestanten.
15b. Ehesachen der Katholiken.
15c. Dispensation vom dreimaligen Aufgebot.
16. Familienstiftungen.
17. Feudalia.
17a. Allodifikation der Lehen.
18. Fuersten.
19. Finanzsachen.
20. Grafendiplome.
21. Grafen.
22. Gnadensachen.
22a. Besitzverleihungen.
23. Grenzsachen.
23a. Grenzsachen mit Osterreich.
23b. Grenzsachen mit Russland.
24. geistliche Sachen (Generalia).
25. Katoliche Kirche.
26. Orden, Stifter, Kloester.
27. Lutherische Kirche.
28. Reformirte Kirche.
29. Andere Religionen.
30. Indigenat oder Inkolat (Generalia)
31. Jagdsachen.
32. Judensachen.
33. Juristiktionssachen.
34. Justizsachen.
35. Regierungen zu Plock, Białystok und Thorn.
36. Kreisjustizkommissionen.
37. Lotterie.
38. Medizinalsachen.
39. Munz- Bergwerks- und Salzsachen.
40. Militaria.
41. Postsachen.
42. Paesse, Urlaub.
43. Palatine, Kastellane, Starosten.
44. Rangsachen.
45. Schiffahrts- Strom- und Brueckensachen.
46. Staedte (Generalia, Specialia). (te ostatnie w układzie alfabetycznym nazwami miast).
47. Vasallen und Emigrantensachen.
48. Zeitungsachen. |
|
|
| |
Dzieje przechowywania:
|
|
Akta były od 1895 roku regularnie przesyłane do GStA przez kancelarię państwową (Geheime Staatskanzlei), która obsługiwała wszystkie urzędy centralne związane z Tajną Radą (Geheimer Rat). W GStA utworzono dla akt dotyczących Prus Nowowschodnich osobną repozyturę Rep. 7A. Założone w 1795 repertorium dla tego zespołu było używane do 1923 roku, gdy to sporządzono nowy inwentarz książkowy. W 1808 roku akta zespołu wraz z zespołem Rep. 7C Sudpreussen oraz częścią zespołu Rep. 7B Westpreussen zostały przekazane do AGAD w Warszawie, gdzie w latach 1809-1810 archiwista Jasnogórski sporządził inwentarz całości (razem 4822 fascykuły). Na mocy traktatów kongresu wiedeńskiego część akt dotycząca utworzonego wówczas Wielkiego Księstwa Poznańskiego została zwrócona przez AGAD do GStA. W okresie II wś niemiecka administracja archiwów w GG zabrała pozostałe akta zespołów Rep. 7A, 7B i 7C z AGAD i przesłała do GStA. W okresie II wś zespół był ewakuowany z GStA i po 1945 roku znalazł się w zasobie DZA St Merseburg, gdzie dla zespołu w 1960 roku opracowano wstęp. W 1993 roku zespól powrócił do zasobu GStA PK. |
|
|
| |
Aktotwórca:
|
|
Justizdepartement (1737-1808)
W 1737 roku Departament Sprawiedliwości został wyłączony z Tajnej Rady (Geheimer Rat) z osobnym ministrem (Chef de Justice). W minister kierujący wymiarem sprawiedliwości otrzymał w 1747 roku tytuł Wielkiego Kanclerza (Gross Kanzler). W drugiej połowie departament sądowy podzielony został na cztery departamenty: lenny, sprawiedliwości, religijny i szkolny, kolonialny, zarządzane przez ministrów sprawiedliwości, z których jeden był równocześnie kanclerzem i nadzorował pracę pozostałych. Ponadto od 1781 roku przy kanclerzu działała też Komisja Ustawodawcza (Gesetzkommission), której zadaniem było przygotowanie zarządzeń i edyktów. Departamenty te administrowały sprawami zwierzchności państwowej, lennej, wymiarem sprawiedliwości, sprawami religijnymi i szkolnymi we wszystkich prowincjach monarchii pruskiej. W okresie reform Steina Hardenberga na podstawie zarządzenia 16 grudnia 1808 roku dotychczasowe departamenty wymiaru sprawiedliwości i urząd kanclerza wielkiego zostały rozwiązane a w ich miejsce powołane zostało ministerstwo sprawiedliwości kierowane przez jednego ministra.
6.5. Administracja sądowa i religijna podlegała bezpośrednio kanclerzowi wielkiemu von Goldbeck. Na podstawie Regulaminu Resortowego z 3 marca 1797 roku z kompetencji rejencji w Białymstoku i Płocku działających w nadzorem kanclerza wyłączone zostały sprawy lenne i zwierzchnictwa państwowego, które przekazano utworzonym kamerom wojenno-skarbowym.
|
|
|
| |
Archiwum:
|
|
| Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz |
centralne |
| Niemcy |
Berlin |
|
|
|
|
| |
Bibliografia:
|
|
- Elstner Walter, Die Bestände der I.Und II. Hauptabteilung des Geheimen Staatsarchivs PK Berlin - Dahlem nach ihrer Rückführung. Ein Überblick, Berlin 1996, Aus der Arbeit des Geheimen Staatsarchivs Preussischer Kulturbesitz,
- Kohnke Meta, Quellen zur Geschichte der Juden in den Archiven der neuen Bundesländer, München 1999,
Bd. 2 Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, Teil. 1 Altere Zentralbehörde bis 1808-/10 und Brandenburg - Preussisches Hauptarchiv
- Urkunden und Akten Geschichte der prussischen Verwaltung in Suedpreussen und Neuostpreussen 1793-1806, Frankfurt, Bonn 1961,
- Die preussischen Verwaltung in Sud und Neuostpreussen 1793-1806, Heidelberg 1960,
- Wąsicki J., Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Nowo-wschodnie 1795-1806, Wrocław 1963,
- Neuostpreussen.,
Inwentarz książkowy ze wstępem
- Übersicht über die Bestände des Geheimen Staatsarchivs zu Berlin-Dahlem, Leipzig 1934-1939, Mitteilungen der Preußischen Archivverwaltung, 24-26,
I. Hauptabteilungbearb.) von Ernst Müller u. Ernst Posner; II.-IX. Hauptabteilung (bearb.) von Heinrich Otto Meisner u. Georg Winter; X.-XI. Hauptabteilung (bearb.) von Reinhard Lüdicke
- Branig Hans, Bliß Winfred, Petermann Werner, Übersicht über die Bestände des Geheimen Staatsarchivs in Berlin-Dahlem, Spich 1967, Geheimes Staatsarchiv der Stiftung Preussischer Kulturbesitz, II,
- Branig Hans, Bliß Winfred, Petermann Werner, Übersicht über die Bestände des Geheimen Staatsarchivs in Berlin-Dahlem, Spich 1966, Geheimes Staatsarchiv der Stiftung Preussischer Kulturbesitz, I,
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
