|
| |
Tytuł:
|
|
Seehandlung (Preußische Saatsbank)
|
|
|
| |
Sygnatura:
|
|
|
I HA Rep. 109
|
|
Poziom opisu: |
zespół |
|
|
|
| |
Data początkowa:
|
|
|
(1755) 1772
|
|
Rozmiar w j.a.: |
7000 |
|
|
|
| |
Data końcowa:
|
|
|
1944
|
|
Rozmiar w metrach: |
179 |
|
|
|
| |
Język dokumentów:
|
|
niemiecki
|
|
|
| |
Zawartość:
|
|
A) Akta Zarządu Centralnego, akta organizacyjne, grunty i budynki słuzbowe w tym zakup pałacu w Warszawie i jego adaptacje na siedzibę Seehanldnung 1792-1811 oraz jego sprzedaż 1816-1817 (sygn. 2596, 2588-2589), inwentarze, sprawy finansowe, wynagrodzenia, sprawy personalne, ustawy i zarządzenia, wycinki prasowe; B) Bankowość, finanse państwowe, środki płatnicze i rewaloryzacja w tym w Polsce w latach 1924-1938 (sygn. 552-5), pożyczki i długi państw obcych w tym sprawy rozliczenia długów króla polskiego 1795-1801 (sygn. 2699), rozliczenia dawnych długów Rzeczpospolitej, kontrybucje, długi państwowe, papiery wartościowe, giełdy, kredyty i pożyczki na środki pomocy państwowej w tym umowy w sprawie osuszania gruntów na terenie Rejencji Gdańskiej, Bydgoskiej, Poznańskiej i Kwidzyńskiej 1872-1881 (sygn. 3950, 3954, 3958, 3965), pożyczki dla osób i firm prywatnych, przyszły kształt polskiej sieci kolejowej 1918 (sygn. 5357); C) przedsięwzięcia przemysłowe, liczne teczki dot. młynów w Bydgoszczy, umowy kupna i sprzedaży młynów (sygn. 5310, 5315-6, 5327), akta personalne i ubezpieczeniowe pracowników, sprawy finansowe i budowlane, produkcja, młyny w innych miastach Prus, zakład budowy maszyn w Tczewie 7 teczek w tym pytania finansowe w sprawie budowy mostu w Tczewie 1849-1850 (sygn. 61, 140, 143-7); fabryka wyrobów żelaznych koło Gdańska, tkalnie lnu, przędzalnie bawełny; D) żegluga, parowce, barki, sprawy poszczególnych jednostek, żegluga morska, sprawy kantoru w Szczecinie, zarząd i personalia, poszczególne statki morskie; E) handel, liczne teczki z końca 18 i początku 19 wieku dot. Handlu solą w tym sprawy prowincjonalnych dyrekcji Seehandlung w Królewcu, Warszawie, Poznaniu i Krakowie, sprawy zakupu soli w Wieliczce i Podgórzu pod Krakowem (sygn. 2689-90), zakup soli z Wieliczki dla Śląska 1829-1851 (sygn. 723-4), sprawozdania rezydenta Axt w Warszawie dot. Handlu solą pomiędzy Polską i Prusami 1777-1779 (sygn. 4393, 4604-6), korespondencja z von Heine w Warszawie 1776-1781 (sygn. 4394-4402), korespondencja z Seehandlung-Comtoir w Warszawie 1811-1815 (sygn. 3207-3211), budowa i naprawa żup solnych; kamery solne w Kalwarii, Kamieniu, Kozienicach, Modrzycach, Puławach i Radawankowie, Podlaska Kamera Solna - kontrole, sprawozdania, transporty (sygn. 4407-4420); 6 tomów akta Dyrekcji w poznaniu sprawy personalne, wynagrodzenie, kamery solne Dobiegniewo, Dybów i inne; 12 tomów akt Dyrekcji w Krakowie, sprawy zatrudnienia i wynagrodzenia, rewizje kamer solnych w Sandomierzu, Zawichoście, Kleparczu, magazyny soli w Lublinie i Radzyniu (sygn. 441, 4626); handel płótnem, lnem i bawełną; F) rolnictwo, posiadłości ministra von Goern, majątki Krotoszyn i Polajewo, proces przeciwko ministrowi von Goern, dokumentacja majątków należących do Seehandlung w Prusach Zachodnich, na Śląsku, w Brandenburgii, w poznańskim, sprawa przekazania dóbr Łagiewniki i Popowo Rejencji w Bydgoszczy 1824-1841, umowy na osuszanie gruntów, działki gruntowe w Berlinie i Hamburgu. |
|
|
| |
Dzieje przechowywania:
|
|
Część tak zwanej dawnej registratury zawierającej akta z lat 1772-1912 przekazał Pruski Bank Państwowy w 1920 r. Do Tajnego Archiwum w Berlinie. W związku z nalotami akta wywieziono w 1943 r. Z Tajnego Archiwum Berlinie Dahlem do kopalni soli na południe od Magdeburga (Schoenebeck i Stassfurt). W lipcu 1945 r. Akta te przeszły pod zarząd wojsk sowieckich, po czym przekazano je do pełniącego rolę głównego archiwum NRD Niemieckiego Centralnego Archiwum w Merseburgu. Tam zespół Seehandlung dawny numer I HA Rep. 109 otrzymał nowy numer oparty na układzie tektonicznym 2.7.30. Inna partia akt została odnaleziona po wojnie w budynku Banku Państwowego w Berlinie, skąd przekazano je po 1947 r. Do Tajnego Archiwum w berlinie Dahlem, gdzie ostatecznie opracowano je w latach 1968-1969. W wyniku zjednoczenia Niemiec po roku 1993 archiwalia z Merseburga, w tym akta z zespołu Seehandlung powróciły do Tajnego Archiwum w Berlinie Dahlem, gdzie połączono je z aktami przekazanymi z Banku Państwowego pod dawną sygnaturą I HA, Rep. 109. |
|
|
| |
Aktotwórca:
|
|
Seehandlung (Preußische Staatsbank)/ (1772-1945)
Na podstawie patentu króla Prus Fryderyka II z 14 października 1772 r. utworzono w Berlinie Seehandlungsgesellschaft (Morskie Towarzystwo Handlowe) z kapitałem akcyjnym 1,2 miliona talarów. Kompania ta przewoziła pod pruską banderą własnymi bądź czarterowanymi statkami towary do portów zamorskich, miała monopol na transport soli morskiej Wisłą oraz imoprt i eksport wosku. Już w pierwszych latach działalności kompanii jej szef minister von Goerne na jej koszt prowadził interesy z polskimi magnatami inwestując spro pieniędzy w majątki ziemskie. W wyniku tego zakupił między innymi majątki Krotoszyn, Polajewo i Białośliwe zaciągając ogromne długi. W czasie wojen napoleońskich Morskie Towarzystwo Handlowe zwróciło swoją działalność w stronę bankowości. Z dniem 16 grudnia 1808 r. Seehandlung został podporządkowany Ministerstwu Finansów, po czym od 3 listopada nadzór na nim przejęło Ministerstwo Skarbu. Od 17 stycznia 1820 r. Seehandlung na pewien okres stał się niezależną instytucją o profilu kredytowo-handlowym, kierowaną przez Rothera, równoczesnie szefa Wydziału Głównego ds.. Długów Państwowych. W tym czasie Seehandlung zajęło się dodatkowo działalnością gospodarczą budując młyny, fabryki papieru, fabryki budowy maszyn i tkalnie. Od 17 kwietnia 1848 r. Seehandlung ponownie podporządkowano Ministerstwu Finansów. Na mocy ustawy z 4 sierpnia 1904 r. Zmienioo nazwę na Königliche Seehandlung (Preußische Staatsbank) a nastepnie z dniem 25 lutego 1918 r. Dokonano kolejnej zmiany nazwy na Preußische Staatsbank (Königliche Seehandlung). Tak przekształcona instytucja zajmowała się przede wszystkim interesami czysto bankowymi jako Pruski Bank Państwowy i przetrwała w Berlinie do lat siedemdziesiątych XX wieku. Do głównych zadań Banku państwowego należało finansowanie i kredytowanie różnych przedsięwzięć w Prusach jak i za granicą dotyczących przykładowo budowy szos i kolei.
|
|
|
| |
Archiwum:
|
|
| Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz |
centralne |
| Niemcy |
Berlin |
|
|
|
|
| |
Bibliografia:
|
|
- Seehandlung (Preussische Staatsbank),
Inwentarz książkowy
- Übersicht über die Bestände des Geheimen Staatsarchivs zu Berlin-Dahlem, Lipsk 1934, Mitteilungen der Preussischen Archivverwaltung, 24,
I Hauptabteilung, von Ernst Müller und Posner
- Übersicht über die Bestände des Geheimen Staatsarchivs zu Berlin-Dahlem, Berlin 1967,
Teil II Zentralbehörden Andere Institutionen Sammlungen, bearbeitet von Hans Branig, winifried Bliß, Werner Petermann
- Schubert Paul, Zur Geschichte der Königliche Preussische Seehandlung, Berlin 1904,
- Vogel Werner, Zweihundert Jahre Preussische Staatsbank (Seehandlung), 1972, Jahrbuch Preußoscher Kulturbesitz, 175-188
- Meuss Johann Friedrich, Friedrich der Grosse un dir Gründung der Seehandlung, 1912, Marine-Rundschau, 220-231
- Das Prozesurteil gegen von Goerne vom Apriel 1782, Frankfurt und Leipzig 1784, Patriotisches Archiv für Dutschland,
- Bissing V., Die Preussische Seehandlung und der Wiederaufbau Ost- und Westpreussen unter Theodor von Schoen 1812-1833, 1972, Jahrbuch für branderburgische Landesgeschichte,
- Stenbel Heinrich, Das Verhältnis zwischen Staat und Banken auf dem Gebiete des Preussischen Anleihwesens von 1771-1913, Berlin 1935,
- Hellwig H., Die Preussische Staatsbank (Seehandlung) 1772-14 Oktober 1922, Berlin 1922,
- Riderer L., Die Preussische Staatsbank (Seehandlung) 1922-1932, Berlin 1932,
- Übersicht über die Bestände des Geheimen Staatsarchivs zu Berlin-Dahlem, Leipzig 1934-1939, Mitteilungen der Preußischen Archivverwaltung, 24-26,
I. Hauptabteilungbearb.) von Ernst Müller u. Ernst Posner; II.-IX. Hauptabteilung (bearb.) von Heinrich Otto Meisner u. Georg Winter; X.-XI. Hauptabteilung (bearb.) von Reinhard Lüdicke
- Branig Hans, Bliß Winfred, Petermann Werner, Übersicht über die Bestände des Geheimen Staatsarchivs in Berlin-Dahlem, Spich 1967, Geheimes Staatsarchiv der Stiftung Preussischer Kulturbesitz, II,
- Branig Hans, Bliß Winfred, Petermann Werner, Übersicht über die Bestände des Geheimen Staatsarchivs in Berlin-Dahlem, Spich 1966, Geheimes Staatsarchiv der Stiftung Preussischer Kulturbesitz, I,
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
