Etat zastępców naczelnych Gubernialnych Zarządów Żandarmerii utworzony zgodnie z regulaminem „O korpusie żandarmów” z dnia 9 września 1867 r. Zastępcy podporządkowywali się bezpośrednio Naczelnemu GZŻ; zajmowali się śledztwem politycznym oraz nadzorem, od r. 1871 zaczęli brać udział w dochodzeniach zbrodni, przeprowadzeniu dochodzeń w sprawach politycznych w powiatach. Czasowo – w latach 1902-1914 – funkcje poszukiwań politycznych przekazane były od zastępców do utworzonych oddziałów ochrony (do czasu ich likwidacji w r. 1914). Likwidowane zostały zgodnie z uchwałą Rządu Tymczasowego „O likwidacji Departamentu Policji” z dnia 10 marca 1917 r.